İstanbul Endüstri Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Eylül 2022 süreci neticeleri açıklandı. Eşik kıymet olan 50’nin üstünde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret etmiş olduğu anket sonuçlarına bakılırsa, manşet PMI üst üste yedinci ay eşik kıymet 50’nin altında kalmış olarak imalat sektörünün performansında bozulmanın sürdüğünü gösterdi. Ağustos ayında 47,4 olan PMI Eylül’de 46,9’a geriledi ve yavaşlamanın üçüncü çeyrek sonunda daha belirgin hale geldiğine işaret etti.
Anket katılımcılarından gelen bildirimlere bakılırsa, kırılgan talep koşulları ve enflasyonist baskılar eylül ayında hem üretim hem de yeni siparişlerde yavaşlamaya neden olan temel faktörler oldu. Toplam yeni siparişler aylık bazda son bir yıl süresince hız kaybederken, üretimde ise yavaşlama eğilimi 10 ayı geride bıraktı. Yeni ihracat siparişlerinde ise bilhassa Avrupa’dan meydana gelen talep zayıflığına bağlı olarak düşüş gözlendi.
Girdi maliyetleri keskin şekilde artmaya devam ederken, birçok şirket doğalgaz ve elektrik başta olmak suretiyle enerji fiyatlarındaki yükselişin enflasyonda belirleyici bulunduğunu açıkladı. Gene anket katılımcılarına bakılırsa ham madde maliyetlerindeki artış ve liradaki kıymet kaybı da girdi fiyatlarının yükselmesinde etkili oldu. Enflasyon ağustos ayına bakılırsa hızlanmasına karşın Covid-19 salgınının ilk dalgasından bu yana ikinci en düşük düzeyde kaydedildi. Benzer bir tablo, firmaların maliyet artışlarını alıcılara yansıtması sebebiyle nihai ürün fiyatlarında da gözlendi.
Eylül ayında iş yükündeki hafifleme ve gönüllü istifalara bağlı olarak istihdam son 28 ayda ilk kez azalma kaydetti. Talepteki geri çekilme ve fiyat gelişimleri ise girdi alımları ve girdi stoklarında düşüş yaşanmasına niçin oldu.
TAKİP EDİLEN 10 SEKTÖRÜN TAMAMINDA YENİ SİPARİŞLER YAVAŞLADI
Türkiye Sektörel PMI raporuna bakılırsa Eylül’de 10 sektörün tamamı yeni siparişlerde yavaşlama kaydetti. Düşüşün en sert yaşandığı sektörün tekstil olmasına karşılık, en ılımlı ivme kaybı besin üreticilerinde gerçekleşti. Öte taraftan, yeni ihracat siparişleri neredeyse tüm sektörlerde yavaşlarken, bir tek kara ve deniz taşıtlarında gözlenen yatay seyir, 10 kategorinin tamamında bozulma olmasını önledi.
Memur ve emekliye şimdiden zam göründü! İşte tahminlere göre yeni maaşlar
Yeni siparişlerdeki zayıflık, eylül ayında bir çok sektörün üretimini azaltmasına yol açtı. Üretimini artıran tek sektör, iki aylık daralmanın arkasından toparlanan tekstil oldu. Üretimdeki en keskin yavaşlama ise metalik olmayan mineral ürünler sektöründe kaydedildi.
Anket kapsamında takip edilen 10 sektörden beşi eylülde istihdamını artırırken, en kuvvetli artış ağaç ve kağıt ürünleri sektöründe gerçekleşti. Tekstil ürünleri ise yeni siparişlerdeki tabloyla paralel olarak istihdam hacminde de en belirgin düşüşün yaşandığı sektör oldu.
Son aylarda gevşeme eğilimi gösteren girdi maliyetleri enflasyonu üçüncü çeyreğin sonunda tekrardan genel bir artış kaydetti. Enflasyonun ağustos ayına bakılırsa hız kestiği tek sektör kimyasal, plastik ve kauçuk ürünleri oldu. Buna rağmen, takip edilen sektörlerin yarısında nihai ürün tutarları enflasyonu terfi etti. Yeni siparişlerin tüm sektörlerde yavaşlaması sonucu, firmaların satılmamış nihai ürün stoklarında birikim gözlendi. Üretim sonrası stoklar dört sektörde arttı ve en belirgin artış tekstil sektöründe gerçekleşti.
Öte taraftan, nihai ürün stoklarında görülen yükseliş üretim öncesi stoklar için geçerli değildi. Girdi alımlarındaki genel düşüşe bağlı olarak 10 sektörün tamamında girdi stokları azaldı. Satın alımlardaki en keskin düşüş, firmaların yeni siparişlerdeki zayıflamaya uyum sağlamış olduğu tekstil sektöründe kaydedildi. Tedarikçilerin teslimat süreleri eylül ayında uzamaya devam ederken en belirgin gecikmeler kimyasal, plastik ve kauçuk sektöründe gözlendi.
